Historia „Liskowianina”

„Liskowianin” jest czasopismem o wieloletniej tradycji, opisującym życie gminy Lisków - i być może jednym z najdłużej ukazujących się w skali kraju.
Prawdopodobnie w grudniu 1924 roku młodzież Państwowego Seminarium Nauczycielskiego w Liskowie (Towarzystwo Literackie “Żeglarz Odrodzony”), zaczęła wydawać gazetkę szkolną “Ku Szczytom” (miesięcznik), zmieniając później jej nazwę na “Liskowiaka”. Po wydaniu 5 numerów inicjatywa upadła.
W październiku 1926 roku grono mieszkańców Liskowa postanowiło kontynuować tradycję własnego wydawnictwa i zaczęło wydawać “Liskowianina”, który obok artykułów z dziedziny religijnej, ogólnopaństwowej, wychowawczej, społecznej, miał odzwierciedlać całokształt życia oraz działalności stowarzyszeń i instytucji Liskowa (“Liskowianin” 1926, nr.1, s.1).
Do końca 1932 roku był to miesięcznik, potem kwartalnik. Łącznie wydano 99 numerów, o nieznanym nakładzie. Redaktorami gazety byli: ks. Stefan Pietruszka (1/1926 - 1/1928), Kazimierz Sprusiński (2/1928 - 6/1929), Apolonia Sochaczewska (7/1929 - 3/1930 i 1/1932), ks. Władysław Ulatowski (4/1930 - 10/1931, 2/1932 - 4/1932) i Karol Kosiński (od 1/1933).
Jako wydawcy figurują: Komitet Redakcyjny, poszczególni redaktorzy, a od 2/1932 Fundacja Sierocińca Św. Wacława. “Ku szczytom” drukowany był w Drukarni Ziemi Kaliskiej (Al. Józefiny 19), “Liskowiak” w Zakładach Graficznych “Ziemi Sieradzkiej” w Sieradzu, “Liskowianin” w drukarni “Gazety Kaliskiej” (od 8-9/1928 Drukarni Ziemi Kaliskiej) lub Zakładach Graficznych “Ziemia Sieradzka” w Sieradzu (5, 6, 7, 8-9, 10, 11, 12/1927, 1/1928), 1 do 4/1938 Chrześcijańska Drukarnia Ziemi Kaliskiej Antoniego Krawczyka (Al. A. Piłsudskiej 11), drukarni P. Piotrowskiego 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10/1931(Kalisz, Narutowicza 60).

Archiwalne numery “Liskowianina” znajdują się zbiorach następujących bibliotek:

• Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie (sygn.P.31115A)

“Ku Szczytom” 1924 nr 1

“Liskowiak” 1925 nr 3

“Liskowianin” R. 1: 1926 - R. 14: 1939 (brak 1931 nr 3, 1929 nr 2).

• Biblioteka Jagiellońska w Krakowie (sygn.1285 III czasopismo)

“Liskowianin” R.2: 1927 nr 2-5,7,11,12

R.3: 1928 nr 1-12

R.4: 1929 nr 1-7 i 9-12

R.5: 1930 nr 2-12.

• Biblioteka KUL-u w Lublinie (sygn. V 7692)

R.1: 1926 nr 1-3

R.2: 1927 nr 1-7 i 11-12

R.3: 1928 nr 1

• Biblioteka Narodowa w Warszawie (sygn.P.31115A)

1. 2: 1927 - R. 9:1934

R.10: 1935 nr 1,2,4

R.11: 1936 nr 1-3 i dodatek pt. “Do wszystkich Parafian Liskowa” - R. 14: 1939 nr. 1-2.

W czasie II wojny światowej z oczywistych względów czasopisma nie wydawano.

Po zakończeniu II wojny światowej polityczno-społeczna sytuacja w Polsce nie sprzyjała kontynuacji redagowania społecznego, niezależnego periodyku.
Taka możliwość pojawiła się dopiero po zmianach politycznych w 1989 roku.  Doskonałą okazją do wznowienia wydawania czasopisma był jubileusz 700-lecia Liskowa obchodzony w 1993 roku.
Inicjatorem i wydawcą czasopisma został Komitet Obchodów Jubileuszowych. Powojenny „Liskowianin” nawiązuje do tradycji przedwojennego lokalnego czasopisma, miesięcznika, a później kwartalnika o takim samym tytule.
Pierwsze numery były drukowane w Ośrodku Doradztwa Rolniczego w Marszewie z funduszy Komitetu. Następnie postanowiono powierzyć skład „Liskowianina” redakcji „Echa Turku” i wydawać gazetę kserując tzw. szczotkę przygotowaną przez redakcję. Jakość wydawanego czasopisma nie była nadzwyczajna, lecz zmniejszyło to koszty wydania.
Od 1997 roku skład i druk powierzono drukarni „Tempograf” w Kaliszu.
W latach 1999-2007 gazeta drukowana była w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Kaliszu, a od rocznika 2008 w firmie „Unikorn” w Turku. Niestety koszty wydawania czasopisma rosły, a możliwości finansowe redakcji malały. Po wyczerpaniu środków Komitetu fundusze pochodzą głównie ze sprzedaży. Niektóre numery sponsorowały władze samorządowe, firmy lub indywidualni darczyńcy. Mimo tych trudności „Liskowianin” dalej się ukazuje, tyle, że z kwartalnika zmienił się w bardzo obszerny rocznik, niektóre numery dochodzą do 100 stron formatu A4. Zachowano krój liter, kolor czarno - biały oraz przedwojenne znakowanie. Drukowany jest na różnej klasie papieru.
Pierwszym redaktorem naczelnym został Jan Bruź, ( zm. 2021), liskowiak zamieszkały w  Toruniu. Niestety z biegiem czasu komitet redakcyjny malał i właściwie od 1995 r. ogranicza się do dwóch osób. Pierwszą z nich jest Stefan Ferenc, który od początku bierze udział w tworzeniu czasopisma, zajmuje się "werbowaniem" autorów tekstów oraz kolportażem gazety, jest też autorem największej ilości artykułów. Drugim jest Grzegorz Waliś, który pełni funkcję redaktora technicznego, zajmując się m.in. składem tekstu i korektą.
W latach 2004-2014 wspierała ich Monika Sobczak-Waliś, która jako pierwsza i ostatnia w redakcji „sczytywała” wszystkie teksty przed oddaniem numeru do druku.
Od 1998 roku czasopismo ukazuje się raz w roku, ostatnio w nakładzie 250 egzemplarzy i ma charakter kronikarsko-historyczny. Rozprowadzane jest poprzez miejscowe placówki handlowe, ale trafia także do zbiorów bibliotek, m.in. Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie, czy Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.
W Kaliszu komplet egzemplarzy dostępny jest w Archiwum Państwowym, Bibliotece Pedagogicznej i Bibliotece Miejskiej przy ul. Asnyka, natomiast w Liskowie, znajduje się w zasobach Gminnej Biblioteki Publicznej.
W 2012 roku Biblioteka Narodowa przydzieliła „Liskowianinowi” numer ISSN, będący ośmiocyfrowym niepowtarzalnym identyfikatorem wydawnictw ciągłych (czasopism i gazet) tradycyjnych oraz elektronicznych. Od 1998 roku redakcja posiada większość kserokopii przedwojennych numerów czasopisma.

Warto podkreślić, że „Liskowianin” to wynik społecznej pracy autorów tekstów oraz członków redakcji.

Na podstawie informacji dostarczonej przez Pracownię Centralnego Katalogu Czasopism Polskich Biblioteki Narodowej w Warszawie oraz własnych opracowań w „Liskowianinach” z lat: 1993-2020.

Opracowano dla strony internetowej Gminy Lisków.(fest)

Bibliografia zawartości czasopism liskowskich za lata 1924–1939 - pobierz

Spis treści „Liskowianina” za lata 1993-2022 -pobierz

Spis treści "Liskowianina" za lata 1993 2024 -pobierz

Uwaga poprzednie numery „Liskowianina” można kupić w Gminnej Izbie Pamięci po kosztach druku.